Fixed and growth mindset

Onze mindset speelt in het leerproces een cruciale rol. Zo ontdekte Carol S. Dweck in 2006 vanuit onderzoek dat er 2 manieren van denken (mindsets) zijn die ze fixed and growth mindset noemt. 

Mensen met een fixed mindset geloven dat je geboren bent met bepaalde capaciteiten of competenties en houden er een aantal (vaak ingeprente) overtuigingen op na die beperkend zijn voor de ontwikkeling van hun competenties en talenten.  Je hoort dan de leerling of medewerker zeggen ‘Zo ben ik nu eenmaal’, wat impliceert dat verandering niet of toch moeilijk mogelijk lijkt.  

Anderen hebben een groeimindset. Zij geloven dat je controle hebt over datgene wat je bij jezelf kan ontwikkelen en dat je dus wel degelijk grip hebt op je eigen ontwikkeling. 

Dwight toonde aan dat de mindset een grote invloed heeft op de mogelijkheid van mensen om te leren.  Mensen met een groeimindset groeien vaak meer en bereiken meer in minder tijd dan mensen met een ‘vaste’ mindset. En dit ongeacht de aangeboren kwaliteiten en talenten.  In werkelijkheid zijn dit twee uitersten van een continuüm.  De meeste mensen bevinden zich ergens tussenin.  Maar hoe zorgen we ervoor dat mensen zich meer bewegen in de richting van een groeimindset? Hoe werkt dat nu precies?

Hiervoor hebben we de belangrijkste kenmerken van beide mindsets opgelijst in onderstaande tabel. 

Maakbaarheid

Mensen met een fixed mindset gaan heel anders om met uitdagingen dan mensen met een groeimindset. Als zich een obstakel aandient, dan is dit vanuit een fixed mindset een bewijs van het eigen onvermogen: “Zie je wel, ik kan dit niet”. Dus vermijdt iemand met zo’n mindset uitdagende situaties zoveel mogelijk. Mensen die een groeimindset hebben zien uitdagende situaties juist als dé ultieme mogelijkheid om te laten zien dat je kunt groeien. Het overwinnen van uitdagingen is een bewijs van hun basisovertuiging dat je jezelf kunt ontwikkelen.

Focus op leren

Iemand met een fixed mindset heeft de neiging zijn aandacht te richten op prestaties en resultaten. Hij is sterk bezig met wat anderen ervan denken,  hoe het er voor de buitenwereld uitziet. Als je een fixed mindset hebt, is falen niet aan de orde. Integendeel, het maken van een fout wordt persoonlijk genomen:  het is het bewijs dat je iets niet kan of ergens niet goed genoeg voor bent.  Om dit gevoel te vermijden willen ze  fouten voorkómen. Ze leggen dan ook hun lat niet té hoog, zodat ze zeker weten dat ze hun doel(en) kunnen bereiken.   Iemand met een growth mindset gaat heel anders om met het maken van fouten. Fouten zijn er om uit te leren. “No pain, no gain”.  Door fouten te maken word je steeds beter.  Het proces is vaak belangrijker dan het resultaat. Door dagelijks bij te leren, bereik je uiteindelijk je doelen. Mensen die een groeimindset hebben zien fouten juist als onderdeel van het leerproces. Een fout maken is een belangrijke leer-ervaring en helpt ze om verder te komen.

Volharding

Iemand met een fixed mindset, ervaart inspanning als iets negatiefs. Het is immers een bewijs van het feit dat je ergens niet goed genoeg in bent. Heb je een fixed mindset, dan ben je er van overtuigd dat alleen mensen die ergens niet goed in zijn zich moeten inspannen. Niet om er beter van te worden, maar omdat ze er niet goed in zijn. Aan de andere kant van het spectrum zien mensen met een groeimindset het doen van inspanningen juist als dé manier om te groeien. Als je iets wilt ontwikkelen, iets wilt bereiken, zal je er je best voor moeten doen. Mensen met een groeimindset houden dus veel langer vol. Volharding is vanuit een groeimindset bekeken hét geheim van succes en niet een teken van zwakte.

Feedback

Mensen met een fixed mindset beschouwen feedback vooral als kritiek. Het wordt direct persoonlijk opgevat en het triggert allerlei verdedigingsmechanismen. De oren  gaan dicht, feedback is niet welkom of wordt direct geprojecteerd op de buitenwereld: het is een ander zijn schuld.  Vanuit het perspectief van een groeimindset is feedback daarentegen essentieel om vooruit te komen. Open staan voor (gevraagde en ongevraagde) feedback is dus het vierde belangrijke kenmerk van mensen met een groeimindset.  

MAAR HOE KAN JE OPSCHUIVEN NAAR EEN GROEIMINDSET?

Het start bij de wetenschap… de (neuro)wetenschap die aangetoond heeft dat onze hersenen zich levenslang ontwikkelen en zelfs in staat zijn tot zelfvernieuwing.  Hierbij kunnen nieuwe hersencellen worden aangemaakt én steeds nieuwe verbindingen tussen hersencellen ontstaan.   Deze verbindingen zorgen ervoor dat we kunnen leren (zoals een spier die je kan ontwikkelen).   Zie deze verbindingen in je hersenen als een soort snelwegen: hoe vaker je die snelweg neemt, des te breder hij wordt. Dat is heel effectief want het zorgt er voor dat we snel kunnen handelen. Deze snelwegen liggen aan de grondslag van onze patronen van denken, doen en voelen.

Via bewuste aandacht en discipline

Als je iets nieuws wil leren, dan zal je soms deze “snelwegen” moeten verlaten. Je moet een nieuw pad hakken in de jungle van je hersencellen.  Dat vraagt gedurende langere tijd bewuste aandacht en discipline. Het is immers nog niet direct een nieuwe gewoonte of een nieuw patroon. In het begin is het pad nog smal en groeit het misschien wel terug wat dicht. Het is nog niet zo breed als de eerder genoemde snelwegen.  Iedere keer dat we aan iets nieuws denken, een nieuwe taak leren of een andere emotie kiezen, hakken we als het ware een nieuw paadje door de jungle. Als we op dit pad blijven, gaan onze hersenen deze weg vaker gebruiken. De weg wordt een snelweg . De nieuwe manier van denken, doen of voelen wordt ‘normaal’. Het oude pad wordt minder vaak gebruikt en verzwakt hierdoor of groeit dicht. Dit proces van nieuwe verbindingen leggen is neuroplasticiteit in actie.

We kunnen dit allemaal…

We kunnen dus allemaal leren, veranderen en groeien. Er is, vanuit wetenschappelijk standpunt bekeken, geen enkele reden om vast te houden aan de (beperkende) overtuigingen van een fixed mindset.  

Wil je hier concreet mee aan de slag? Pas alvast deze tips toe.